The Guardian
Τετ. 21 Ιουλίου 2021 14:00 BST
Η απαξιωμένη νομική τακτική που θέτει σε κίνδυνο τα κακοποιημένα παιδιά του Ηνωμένου Βασιλείου
Charlotte Proudman
Τα οικογενειακά δικαστήρια μας επιτρέπουν στους δράστες να χρησιμοποιήσουν την ψευδή ιδέα της «γονικής αποξένωσης» για να αποκτήσουν πρόσβαση στα θύματά τους
«Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παιδιά έχουν μεταφερθεί από το σπίτι τους (όπου διαμένουν) με τον προστατευτικό γονέα τους … στο σπίτι του θύτη. Τα παιδιά σε αυτή την κατάσταση δεν θα μπορούσαν να είναι πιο ευάλωτα.»
Φωτογραφία: Linda Nylind/The Guardian
Στις δικαστικές μάχες για την επιμέλεια τα τελευταία χρόνια, έχει ριζώσει ένας νέος όρος, «γονική αποξένωση». Η φράση –που βασίζεται σε ένα «σύνδρομο» που έχει διεθνώς απαξιωθεί και απαγορεύεται να χρησιμοποιείται σε οικογενειακά δικαστήρια σε ορισμένες χώρες– βασίζεται στην ιδέα ότι ο ένας γονέας κάνει πλύση εγκεφάλου σε ένα παιδί για να το απομακρύνει από τον άλλο γονέα, ο οποίος είναι άμεμπτος. Οι επιθυμίες και τα συναισθήματα των παιδιών θεωρούνται συχνά ως χειραγωγημένες και ως εκ τούτου συχνά απορρίπτονται από τα οικογενειακά δικαστήρια και τους επαγγελματίες.
Παρακολούθησα, τρομοκρατημένη, καθώς η γονική αποξένωση έχει γίνει η τακτική προσφυγής στη δίκη, που χρησιμοποιείται συχνά από ενδοοικογενειακούς κακοποιητές απαξιώσουν τους ισχυρισμούς που έγιναν εναντίον τους από την πρώην σύντροφό τους. Παρόλο που η γονική αποξένωση μπορεί να εγείρεται και από τους δύο γονιούς, σε συντριπτική πλειοψηφία θεωρώ ότι χρησιμοποιείται ως αντίλογος από τους πατέρες όταν οι μητέρες προσπαθούν να αποδείξουν ότι αυτές ή τα παιδιά τους έχουν υποστεί κακοποίηση.
Η γονική αποξένωση μπορεί να συμβεί, αλλά είναι εξαιρετικά σπάνια, όπως κατέληξε μια ανασκόπηση του Πανεπιστημίου του Cardiff. Ωστόσο, επανειλημμένα έχω παρακολουθήσει τον ισχυρισμό να χρησιμοποιείται από τους κακοποιητές για να φιμώσουν, να απειλήσουν και να κατηγορήσουν τα θύματα ενδοοικογενειακής κακοποίησης που απλώς προσπαθούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους από μη ασφαλή επικοινωνία.
Ακόμη χειρότερα, υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα δικαστήρια διαπίστωσαν ότι η ενδοοικογενειακή κακοποίηση έχει αποδειχθεί – εντούτοις στο θύμα εξακολουθεί να λέγεται από τον δικαστή ότι δεν πρέπει να «αποξενώσει» τα παιδιά από τον δράστη και αν δεν προωθεί την επικοινωνία, τότε τα παιδιά θα μπορούσαν να απομακρυνθούν. Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παιδιά έχουν μεταφερθεί από το σπίτι τους και τον προστατευτικό γονέα τους, το θύμα κακοποίησης, στο σπίτι του θύτη. Τα παιδιά σε αυτή την κατάσταση δεν θα μπορούσαν να είναι πιο ευάλωτα.
Όταν έχει αποδειχθεί η ενδοοικογενειακή κακοποίηση, υπάρχουν απολύτως δικαιολογημένοι λόγοι για το θύμα να έχει αρνητικές απόψεις για τον θύτη του και ο όρος «γονική αποξένωση» δεν πρέπει ποτέ να αποτελεί μέρος της επακόλουθης διαδικασίας. Αλλά για τους άντρες που είναι κακοποιοί υπάρχει και ένας άλλος λόγος για να χρησιμοποιήσουν τον όρο: μια γυναίκα που υποβάλλεται σε δικαστική διαδικασία είπε: «Συχνά οι γυναίκες συμβουλεύονται νομικά ότι αν αναφέρουν την κακοποίηση, θα χάσουν την επιμέλεια των παιδιών τους από τον θύτη τους». Το έχω δει αυτό να συμβαίνει.
Στη χθεσινοβραδινή εκπομπή “Dispatches (Αποστολές)” του Channel 4 (Βρετανικό δημόσιο τηλεοπτικό δίκτυο), οι μητέρες περιέγραψαν τις εξαντλητικές νομικές μάχες τους καθώς προσπαθούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους. Ο πρώην σύζυγος της Τζέιν την έσυρε στο οικογενειακό δικαστήριο αφού τα δύο παιδιά τους αρνήθηκαν να πάνε να «επικοινωνήσουν» μαζί του. Ο πατέρας κατηγόρησε την Τζέιν ότι αποξένωσε τα παιδιά εναντίον του. Τελικά, ο δικαστής διέταξε την αστυνομία να απομακρύνει βίαια τα παιδιά από το σπίτι τους. Οι σκηνές από την κάμερα σώματος που φέρει η αστυνομία τη στιγμή της απομάκρυνσης είναι εξαιρετικά ανησυχητικές.
Ως δικηγόρος για το οικογενειακό δίκαιο, έχω συμβουλέψει και εκπροσωπήσει εφήβους που έχουν περάσει το τραύμα του αναγκαστικού χωρισμού και πολλά χρόνια αργότερα εξακολουθούν να αναζητούν απεγνωσμένα να επιστρέψουν στη φροντίδα της μητέρας τους. Οι έφηβοι στο ντοκιμαντέρ περιγράφουν ότι είναι τραυματισμένοι, θυμωμένοι με επαγγελματίες που δεν τους άκουσαν και απελπισμένοι να ζήσουν με τη μητέρα τους. Επανειλημμένα, έφυγαν από το σπίτι του πατέρα τους, για να πάνε πίσω σε αυτήν – οπότε το οικογενειακό δικαστήριο απείλησε την Τζέιν με σύλληψη, εάν έφευγαν ξανά για να επιστρέψουν κοντά της.
Όταν το νομοσχέδιο για την ενδοοικογενειακή κακοποίηση βρισκόταν ενώπιον του κοινοβουλίου, ορισμένες ομάδες για τα δικαιώματα των ανδρών αγωνίστηκαν ώστε η γονική αποξένωση να οριστεί ως ενδοοικογενειακή κακοποίηση. Η Claire Waxman, η επίτροπος των θυμάτων για το Λονδίνο, αντιμετώπισε αντιδράσεις από αυτό το λόμπι, αφού αντιτάχθηκε στο σχέδιό τους και είπε ότι οι γονιοί που αγωνίζονται για την αποξένωση προσπαθούσαν να ματαιώσουν τις προσπάθειές της να βοηθήσει θύματα κακοποίησης. Δυστυχώς, η γονική αποξένωση εξακολουθεί να ορίζεται ως ελεγκτική ή καταναγκαστική συμπεριφορά στο προσχέδιο των θεσμικών κατευθυντηρίων γραμμών.
Αλλά από πού ξεκίνησαν όλα; Ο Δρ Richard Gardner, ένας Αμερικανός παιδοψυχίατρος, δημιούργησε την ιδέα και δημιούργησε μια σειρά αυτοδημοσιευμένων βιβλίων για το σύνδρομο γονικής αποξένωσης τη δεκαετία του 1980. Κατέθεσε σε περισσότερες από 400 υποθέσεις επιμέλειας, απαξιώνοντας ισχυρισμούς για ενδοοικογενειακή κακοποίηση ή σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και συνιστώντας τη μεταφορά της κατοικίας από τον έναν γονέα στον άλλο. Πίστευε ότι το 90% των μητέρων που ισχυρίζονταν ότι τα παιδιά τους έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά ήταν ψεύτες που έκαναν πλύση εγκεφάλου στα παιδιά τους και ότι η παιδοφιλία «είναι μια ευρέως διαδεδομένη και αποδεκτή πρακτική μεταξύ κυριολεκτικά δισεκατομμυρίων ανθρώπων». Ο Gardner και το «σύνδρομο» απαξιώθηκαν έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Ένας δικαστικός οδηγός των ΗΠΑ αναφέρει ότι το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι το σύνδρομο βασιζόταν σε «ήπιες επιστήμες» και ως εκ τούτου είναι απαράδεκτο. Δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμος κλινικός όρος από το Εθνικό Ινστιτούτο Αριστείας Υγείας και Φροντίδας. Μια έκθεση της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου πέρυσι υπογράμμισε τις ανησυχίες σχετικά με τα αδίστακτα διαπιστευτήρια των λεγόμενων «ειδικών» σχετικά με τη γονική αποξένωση. Και όμως, την τελευταία δεκαετία, η ιδέα εδώ έχει καταστεί θελκτική και συναντάται πλέον τακτικά στα οικογενειακά μας δικαστήρια. Και το «βάρος» που αναγνωρίζεται στους λεγόμενους εμπειρογνώμονες γονικής αποξένωσης από τα οικογενειακά δικαστήρια είναι συχνά σημαντικό. Η υπηρεσία υποστήριξης οικογενειακών δικαστηρίων, Cafcass, υιοθέτησε μια πρακτική καθοδήγηση σχετικά με την αποξένωση των γονέων, δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στην επιστήμη σκουπίδι. Δεν υπάρχουν εμπειρικές ενδείξεις ότι η μεταφορά της κατοικίας μπορεί να κάνει ένα παιδί να αγαπήσει τον αποξενωμένο γονέα, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω βλάβη στα παιδιά.
Πριν από δύο χρόνια (σημ.: 2019), 77 κορυφαίοι επαγγελματίες υπέγραψαν μια επιστολή καλώντας τον πρόεδρο του οικογενειακού τμήματος να αυστηροποιήσει τη νομοθεσία για να αποτρέψει τους ανεξέλεγκτους (σημ.: που δεν τηρούν τα μίνιμουμ στάνταρντς επαγγελματικής πρακτικής) εμπειρογνώμονες να γράφουν αναφορές σε οικογενειακές υποθέσεις. Δυστυχώς, αρνήθηκε να προχωρήσει αυτό το θέμα, αφήνοντας θύματα -κυρίως μητέρες- και παιδιά σε κίνδυνο.
Η επικίνδυνη ταμπέλα της γονικής αποξένωσης είναι τώρα η μοναδική μεγαλύτερη απειλή για την αξιοπιστία των θυμάτων ενδοοικογενειακής κακοποίησης και για τις φωνές των παιδιών. Δίνει επικύρωση, δύναμη και έλεγχο στους δράστες. Οποιοδήποτε δικαστήριο αποδέχεται μη τεκμηριωμένους ισχυρισμούς για γονική αποξένωση ενδέχεται να επικυρώνει την κακοποίηση. Δυστυχώς, μπορεί να χρειαστεί μια τραγωδία πριν κάποιος ακούσει πραγματικά.
Torn Apart: Family Courts Uncovered: Το «Dispatches είναι διαθέσιμο για παρακολούθηση στο All4»
• Η Charlotte Proudman είναι δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ειδικεύεται στη βία κατά γυναικών και κοριτσιών.
Πηγή:
Links εντός κειμένου
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09649069.2019.1701921
https://www.ncjfcj.org/wp-content/uploads/2012/02/judicial-guide_0_0.pdf
http://www.leadershipcouncil.org/1/pas/RAG.html το άρθρο με τις παιδοφιλικές προτροπές του Gardner